Dimitri Gutas – Yunanca Düşünce Arapça Kültür

Halife el-Mehdi, Aristoteles'in Topika'sının Arapça'ya çevrilmesini emretmişti. Nasturi patiği I. Timotheos, İS 782 civarında kitabı Süryanice'den çevirdi. Yunanca'sına danışmayı da ihmal etmedi. Mehdi iyi bir öğrenciydi; kitabı dikkatle okudu ve açık bir münazarada İslam'ı savundu. Tartıştığı Hıristiyan, Patrik I. Timotheos'tan başkası değildi. Timotheos, anılarında halifenin kendisiyle tanrıbilim tartışmasına girmesine ilk başta şaşırdığını; fakat daha sonra Mehdi'nin Hıristiyanlığa yönelttiği Bütün itirazlarını üstesinden geldiğini -gayet kibarca- anlatır. Aristoteles'in Topika'sı o dönemde sadece biriydi. Yunanca-Arapça çeviri hareketi Arap Abbasi hanedanının iktidara gelmesi ve ardından Bağdat'ın kuruluşuyla birlikte (İS 762) başladı. İki yüzyılda astroloji, simya, fizik, matematik, tıp ve felsefe gibi çeşitli konuları kapsayan dindışı bilimsel ve felsefi Yunanca eserlerin neredeyse tamamı Arapça'ya çevrildi. İnsanlık tarihinde yeni bir çağ başlatan bu hareket Perikles Atina'sı, İtalyan Rönesansı veya 16.-17. yüzyıl bilimsel devrimiyle aynı kategoride yer alır ve insanlık tarihi için çök önemlidir.